SPF τι σημαίνει ;
Το SPF ( Sun Protection Factor) είναι ο δείκτης προστασίας από τον ήλιο και δείχνει πόσο χρόνο το αντηλιακό προστατεύει το δέρμα από τις ακτίνες UVB. Όσο υψηλότερο είναι το SPF, τόσο περισσότερη προστασία παρέχει. Ο δείκτης SPF αντιπροσωπεύει το χρονικό διάστημα που το δέρμα μας αντέχει χωρίς να πάθει εγκαύματα από τον ήλιο, σε σύγκριση με την περίπτωση που δεν χρησιμοποιούμε προστασία.
Ο SPF ορίζεται ως ο λόγος της ελάχιστης ερυθηματογόνου δόσης υπεριώδους ακτινοβολίας στο δέρμα που προστατεύεται (Minimum Erythema Dose ή MED.π) ως προς την ελάχιστη ερυθηματογόνο δόση σε απροστάτευτο δέρμα ίσης επιφάνειας (MED.δ).
Παράδειγμα: αν υποθέσουμε ότι αρχίζουμε να κοκκινίζουμε κάτω από τον καυτό ήλιο μετά από τα πρώτα 10 λεπτά χωρίς να χρησιμοποιούμε αντηλιακό, εάν χρησιμοποιήσουμε ένα αντηλιακό προϊόν με SPF 15 θα παραταθεί ο χρόνος 15 φορές και θα μπορέσουμε να μείνουμε στον ήλιο χωρίς να καούμε για 150 λεπτα.
Τα ενεργά συστατικά που περιέχονται στα αντηλιακά προϊόντα λειτουργούν είτε αντανακλώντας είτε απορροφώντας τις ακτίνες UV, προστατεύοντας έτσι το δέρμα από την ηλιακή ζημιά. Η ποσότητα των ακτίνων UV που φιλτράρεται εξαρτάται από τον δείκτη SPF που χρησιμοποιούμε:
- Το SPF15 μπλοκάρει το 93% των ακτινών UVB
- Το SPF30 μπλοκάρει το 96,7% των ακτινών UVB
- Το SPF50 μπλοκάρει το 98 % των ακτινών UVB
- Το SPF100 μπλοκάρει το 99% των ακτινών UVB
Ο δείκτης προστασίας SPF δείχνει την προστασία από τις ακτίνες UVB. Ο δείκτης SPF δεν είναι ο μόνος δείκτης αντηλιακής προστασίας. Κάθε αντηλιακό προστατεύει από την UVA ακτινοβολία. Στα αντηλιακά απαιτείται συγκεκριμένη αναλογία προστασίας UVA προς UVB, η οποία πρέπει να είναι τουλάχιστον 1 προς 3. Ο δείκτης προστασίας από την ακτινοβολία UVA ονομάζεται PPD, ή αλλιώς Persistent Pigment Darkening. Εάν μία κρέμα μας προστατεύει από την UVA βλέπουμε ένα σήμα όπου η λέξη UVA είναι μέσα σε κύκλο.
Οπότε, το αντηλιακό σου πρέπει οπωσδήποτε να είναι ευρέως φάσματος.
Ποιές είναι οι ακτίνες UVA και UVB
Οι ακτίνες UVA αντιπροσωπεύουν ποσοστό µεγαλύτερο από το 95% της ηλιακής ακτινοβολίας που φτάνει στην επιφάνεια της γης, είναι παρούσες όλο το χρόνο και διεισδύουν βαθιά, κάτω από τις επιφανειακές στοιβάδες του δέρµατος. . Διεισδύει στις βαθύτερες στοιβάδες του δέρματος χωρίς να προκαλεί ερύθημα (ερυθρότητα) στην ανθρώπινη επιδερμίδα. Είναι υπεύθυνες για την πρόωρη γήρανση του δέρµατος (φωτογήρανση) επειδή διαπερνούν την επιδερµίδα, καταστρέφοντας τα κύτταρα που βρίσκονται βαθύτερα και παράγουν το κολλαγόνο και την ελαστίνη Είναι υπεύθυνη για την αποικοδόμηση του κολλαγόνου και την παραγωγή ελεύθερων ριζών οξυγόνου, μειώνοντας την ελαστικότητα της επιδερμίδας και οδηγώντας σε πρόωρη γήρανση.
Είναι παρούσα όλες τις ώρες της ημέρας και όλες τις εποχές του χρόνου
Διαπερνά σύννεφα και γυαλί.
Η ακτινοβολία UVB φτάνει σε µικρότερο ποσοστό στην επιφάνεια της γης λόγω της απορρόφησης µεγάλου µέρους της από τη στοιβάδα του όζοντος, και πάλι όµως αρκεί για να προκαλέσει ζηµιά. Αυτή προκαλεί το µαύρισµα και το έγκαυμα και µπορεί να γίνει επικίνδυνη. Οι ακτίνες UVB µένουν στην επιφάνεια της επιδερµίδας και παράγουν τη µελανίνη. Η δράση τους είναι πιο έντονη το καλοκαίρι, κυρίως τις µεσηµβρινές ώρες και προκαλούν τα εγκαύµατα. Ευθύνονται για τους περισσότερους καρκίνους του δέρµατος και το μελάνωμα, ιδιαίτερα επειδή η δράση τους είναι αθροιστική από χρόνο σε χρόνο.
Τα φίλτρα προστασίας των αντηλιακών
Υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες παραγόντων τοπικής αντηλιακής προστασίας (Sun Screening Agents) – τα οργανικά φίλτρα (Organic) και τα ανόργανα φίλτρα (Inorganic).
Εκτός από τις δύο παραπάνω κατηγορίες φίλτρων που, όπως είπαμε δρουν τοπικά, υπάρχουν και οι λεγόμενοι συστημικοί παράγοντες. Τέτοιοι παράγοντες είναι το β-καροτένιο, η βιταμίνη C (ασκορβικό οξύ), η βιταμίνη Ε (τοκοφερόλη), η βιταμίνη Α (ρετινόλη), οι πολυφαινόλες του πράσινου τσαγιού κ.α..
Τα οργανικά φίλτρα
Με απλά λόγια, τα μόρια των οργανικών (χημικών) φίλτρων απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία, μετατρέποντάς τη σε ενέργεια ακίνδυνη για τον άνθρωπο και χωρίζονται σε φίλτρα UVA, UVB και σε φίλτρα ευρέως φάσματος.
Φίλτρα UVA: Oxybenzone, Sulisobenzone, Dioxybenzone, Avobenzone, Meradimate, Bissdisulizole Disodium, Diethylaminohydroxybenzoyl Hexylbenzoate, Ecamsule, Methyl Anthranilate κ.α.
Φίλτρα UVB: Padimate 0, Octinoxate, Cinoxate, Octisalate, Homosalate, Trolamine Salicylate, Octocrylene, Ensulizole, Ethylhexyl Triazone κ.α.
Φίλτρα ευρέως φάσματος: Ecamsule (Mexoryl SX), Silatriazole (Mexoryl XL), Bemotrizinol (Tinosorb S), Bisoctrizole (Tinosorb M) κ.α.
Σε κάθε σύγχρονη εμπορική αντηλιακή φόρμουλα χρησιμοποιείται και ένας διαφορετικός συνδυασμός οργανικών φίλτρων με σκοπό όχι μόνο την αποτελεσματικότητα, αλλά και την επίτευξη φωτοχημικής σταθερότητας, εύκολης διασποράς, αντίστασης στο νερό και στον ιδρώτα κ.ο.κ..
Τα ανόργανα φίλτρα
Τα ανόργανα φίλτρα είναι ουσίες όπως το οξείδιο του ψευδαργύρου (Zinc Oxide) και το διοξείδιο του τιτανίου (Titanium Dioxide). Αυτό το είδος φίλτρων, γνωστά και ως “φυσικά” δεν απορροφούν, αλλά αντανακλούν την υπεριώδη ακτινοβολία μέσω μίας μεμβράνης σωματιδίων που καλύπτει την επιδερμίδα.
Σε αντίθεση με τα οργανικά φίλτρα, τα ανόργανα αποτελούν στο σύνολό τους φίλτρα ευρέως φάσματος, ενώ κρίνονται επίσης φωτοχημικά σταθερά και ασφαλέστερα για τον άνθρωπο . Τα φυσικά φίλτρα είναι μη τοξικά και δεν αντιδρούν με τα οργανικά φίλτρα και ως εκ τούτου θα έπρεπε να αποτελούν την πρώτη επιλογή για άτομα με ιστορικό αλλεργιών, γυναίκες στο στάδιο της εγκυμοσύνης ή της γαλουχίας και φυσικά τα παιδιά.
Το μειονέκτημα των ανόργανων φίλτρων είναι η έντονα ορατή λευκή επίστρωση που αφήνουν στο δέρμα.
Τα τελευταία χρόνια, με σκοπό την εξάλειψη της χαρακτηριστικής ασπρίλας που αφήνουν τα ανόργανα φίλτρα, χρησιμοποιούνται στο εμπόριο σκόνες ανόργανων φίλτρων με κόκκους μικρότερους από 100nm (Nano) αν και έχουν κατά καιρούς εκφραστεί ανησυχίες σχετικά με την τυχόν εισχώρηση των μορίων τους στις βαθύτερες στοιβάδες του δέρματος.
Τα περισσότερα αντηλιακά αντέχουν για 2-3 χρόνια αλλά μόνον όταν δεν έχει ανοιχτεί η συσκευασία τους και δεν έχουν χρησιμοποιηθεί. Συνίσταται να μην χρησιμοποιείτε αντηλιακό πέρα από τον συνιστώμενο χρόνο μετά το άνοιγμα (περίπου 12 μήνες). Μετά από ένα χρόνο, η ισχύς του μειώνεται στο μισό, δηλαδή ένα αντηλιακό με δείκτη προστασίας 30 σε ένα χρόνο έχει δείκτη 15.
Συχνές ερωτήσεις
Τι γίνεται με την σύνθεση της βιταμίνης D?
Εννοείται ότι η έκθεσή μας στον ήλιο χρειάζεται για την σύνθεση της βιταμίνης D, αλλά αρκεί έκθεσή μας για 10-15 λεπτά την ημέρα και μάλιστα επιφάνειας σώματος ίση με μία – δύο παλάμες. Αυτό στην χώρα μας με τόσους μήνες ηλιοφάνεια, εννοείται ότι το καταφέρνουμε όλοι μας χωρίς καμία προσπάθεια.
Παρ όλα αυτά πολλοί έχουν έλλειψη της βιταμίνης αυτής. Το γεγονός ότι σχεδόν όλοι δεν έχουμε επαρκή επίπεδα βιταμίνης D, είναι το λεγόμενο «μεσογειακό παράδοξο» που δεν σχετίζεται με το αν και πόσο εκτιθέμεθα στον ήλιο, αλλά πιθανολογείται ότι σχετίζεται με κάποια μετάλλαξη του DNA. Αυτό που σίγουρα όμως ξέρουμε πάντως, είναι ότι η αλόγιστη έκθεσή μας οδηγεί στην καλύτερη περίπτωση σε πρόωρη γήρανση του δέρματος, αλλά και στην ανάπτυξη καρκίνου.
Είναι το Solarium καρκινογόνο ;
Οι καμπίνες solarium διαχέουν μεγάλες δόσεις ακτινοβολίας UVA σε σύντομο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα να οξειδώνεται η μελανίνη και να δίνει την εντύπωση μαυρίσματος 15 λεπτά μετά την έκθεση στις λάμπες. Όμως, το μαύρισμα αυτό δεν διαρκεί και δεν προστατεύει την επιδερμίδα. Από τον Ιούλιο του 2009, η Διεθνής Υπηρεσία Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) κατέταξε τις ακτίνες UV που εκπέμπουν οι λάμπες μαυρίσματος ως καρκινογόνες.
Πότε πρέπει να φορώ αντηλιακή προστασία και τί δείκτη;
Κανονικά, η αντηλιακή προστασία είναι απαραίτητη καθόλη τη διάρκεια του έτους.
Ακόμη κι όταν βρέχει, όταν έχει σύννεφα, το χειμώνα, κάτω από την ομπρέλα.
Κάθε πότε χρειάζεται να ανανεώνω την αντηλιακή μου;
Κάθε 2 ώρες.
Μετά την εφίδρωση, μετά από άσκηση , μετά το κολύμπι
Μετά το σκούπισμα με πετσέτα
Μήπως με την αντηλιακή προστασία δε θα μαυρίσω καθόλου;
Καμιά αντηλιακή προστασία δεν μπλοκάρει 100% την υπεριώδη ακτινοβολία.
Πάντα μια ποσότητα περνά και διεγείρει τη σύνθεση μελανίνης.
Να βάζω αντηλιακό προτού κολυμπήσω;
Πολλοί νομίζουν ότι όταν βρίσκονται μέσα στο νερό δεν καίγονται επειδή αισθάνονται δροσερά και δεν αντιλαμβάνονται τις επιδράσεις της UV στην επιδερμίδα τους.
Το αντηλιακό μου είναι αδιάβροχο, πρέπει να το ανανεώνω μετά το κολύμπι ;
Δεν υπάρχουν waterproof αντηλιακά αλλά ανθεκτικά στο νερό (water-resistant). Όμως και αυτά χρειάζονται τακτική ανανέωση. Η επανάληψη της εφαρμογής στα water-resistant αντηλιακά μπορεί να γίνεται κάθε 3 ώρες, εκτός κι αν κάποιος κολυμπήσει ή ιδρώσει πολύ οπότε θέλουν συντομότερα.
Μη βάζετε αντηλιακό μόνο στα εκτεθειμένα σημεία του σώματός σας
Τα κοινά ρούχα απορροφούν την UV όσο και ένα αντηλιακό με SPF κάτω από 10, δηλαδή αφήνουν μεγάλο μέρος της να περνάει στο δέρμα. Για να είστε σίγουροι για την προστασία σας απλώνετε αντηλιακό σε όλο το σώμα σας, ειδικά αν ανήκετε στον φωτότυπο 1 ή 2. Επίσης μην ξεχνάτε να βάζετε αντηλιακό και στα εξής σημεία: αυτιά, αυχένα, κουντεπιέ και δάκτυλα των ποδιών.
Διατηρείτε το αντηλιακό σας στην τσάντα σας
Μην αφήνετε το αντηλιακό στο αυτοκίνητο, ούτε κάτω από τον ήλιο στην παραλία. Η ζέστη το αλλοιώνει και χάνει την αποτελεσματικότητά του.
Φοράτε αντηλιακό ακόμη κι αν είστε στο αυτοκίνητό σας!
Ακόμα και αν βρίσκεστε στο αυτοκίνητο, πρέπει να φοράτε αντηλιακό. Οι ακτίνες του ήλιου που διαπερνούν το τζάμι είναι βλαβερές και επικίνδυνες. Ακόμα και αν έχει συννεφιά οι ακτίνες του ήλιου διαπερνούν τα σύννεφα και μπορεί να βλάψουν το δέρμα σας.
Χρησιμοποιούμε γυαλιά ηλίου με UV προστασία για τα μάτια
- Η απευθείας έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία είναι απαγορευτική για βρέφη έως 6 μηνών
- Η απευθείας έκθεση στον ήλιο κατά τις καλοκαιρινές ημέρες και ειδικότερα μεταξύ 11:00 και 16:00, είναι καλό να αποφεύγεται
- Αν πρόκειται να αγοράσουμε αντηλιακό, θα πρέπει να προσέξουμε ο δείκτης προστασίας του να είναι τουλάχιστον 30. Επιπλέον, καλό είναι να δείχνουμε μία προτίμηση στα αντηλιακά με την ένδειξη “ευρέως φάσματος”
- Η εφαρμογή του αντηλιακού είναι καλό να γίνεται σε όλα τα μέρη του σώματος που έρχονται σε απευθείας επαφή με την ηλιακή ακτινοβολία και τουλάχιστον 20′ πριν από την έκθεσή μας στον ήλιο.
- Η προστατευτική δράση ενός αντηλιακού φθίνει κατά την απορρόφησή του από το δέρμα, κατά την επαφή μας με το νερό, μέσω της τριβής μας με ρούχα και μέσω της εφίδρωσης. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να επαναλαμβάνουμε συχνά την εφαρμογή του.
- Τα σύννεφα δεν αποτελούν μέσο προστασίας από την υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία.
- Η επαρκής ενυδάτωσή μας αποτελεί – μεταξύ των άλλων – και μέσο αντηλιακής προστασίας.
- Παραμονή μας σε σκιερό και δροσερό μέρος. Αν ωστόσο για οποιονδήποτε. Αν είστε στον ήλιο βάλτε ένα καπέλο και μία λεπτή μακρυμάνικη μπλούζα λευκού χρώματος.
